Other Activity

झाडांच्या योग्य वाढीसाठी ग्रो मीडिया तयार करणे.

समस्या

नर्सरी मधून जेव्हा आपण रोपे आणतो तेव्हा ती नवीन ठिकाणी लावल्यानंतर योग्य वाढत नाही. याचे मुख्य कारण म्हणजे growing Media चे चुकीचे प्रमाण, जास्त किंवा कमी पाणी, योग्य aeration नसणे आणि transplant stock.खेळातील क्रियामध्ये विद्यार्थी साधी मातीचा वापर करून निचरा कमी होतो आणि रोप मरतात.

उद्देष

वेगवेगळ्या ग्रोइंग मीडिया चा अभ्यास करणे.

कोणत्या ग्रोइंग मीडिया मध्ये मुळांची वाढ आणि पानांचा रंग सर्वात चांगली मिळते हे शोधणे

रोपवाटीका साठी चांगला ग्रोइंग मीडिया तयार करणे

03/12/2025

मी आज ग्रोइंग मीडिया ची इंटरनेटवर माहिती काढली आणि रिसर्च पेपर वाचले की ग्रोइंग मीडिया हा कसा तयार केला बघा याची माहिती सुद्धा काढली – तसेच ग्रोइंग मीडिया कोणत्या घटकांपासून तयार होतो याची माहिती काढली त्यात माती, शेणखत, वाळू, कोकोपिट,perlite यांसारख्या घटकांचा समावेश कसं होतो आणि त्यांचे प्रमाण कसे ठेवले जाते ही जाणून घेतले. कोणत्या पिकांच्या प्रकाराला कोणता ग्रोइंग मीडिया लागतो आणि त्याचे प्रमाण किती किती असावे त्या पिकाला किती पानी लागते.

क्र.	पिकांचे प्रकार	ग्रोइंग मीडिया	प्रमाण	संदर्भ	पाण्याचे प्रमाण
1	फूल झाडे	माती+कंपोस्ट+कोकोपिट	1:1:1	महात्मा फुले कृषि विद्यापीठ	मातीचा वरचा 1 इंच ठार तपासून पाणी  देणे
2	फळ झाडे	माती+ शेणखत+ perlite	2:1:1	महात्मा फुले कृषि विद्यापीठ	रोज पाणी  देणे
3	भाजी पाला	माती+ कंपोस्ट/ वर्मीकपोस्ट+कोकोपिट+ perlite	1:1:1:0.5	भारतीय कृषि संशोधन परिषद	रोज अवश्यकते नुसार पाणी  देणे
4	सकुलेंट प्लांटस	कंपोस्ट+perlite/ कोकोपिट	1:1/1	डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला	7-10 दिवसणी पाणी  द्या
5	औषधी पिके	माती +कंपोस्ट /शेणखत+ कोकोपिट	1:1:1	महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी	मातीचा ओलावा तपासून पाणी द्य

04/12/2025

माती परीक्षण

आज मी माती परीक्षण या विषयाची प्रत्यक्ष माहिती घेतली व प्रयोगशाळेत मातीचे विविध घटक तपासले. मातीतील पोषक घटक,pH, EC, सेंद्रिय कार्बन यांचे प्रमाण जाणून घेणे ही माती परीक्षणाचे प्रमुख उदिष्ट आहे. सर्व नमुने स्वच्छ प्लॅस्टिकमध्ये घेतले आणि व्यवस्थित मिसळून एक मिश्रित नमूना तयार केला.

माती परीक्षणतील तपासण्या

pH परीक्षण = मातीतील क्षारता मोजली. pH मूल्या मुले पोषक द्रव्ये उपलब्ध होण्याची क्षमता ठरते.

NPK परीक्षण = नायट्रोजन, फॉस्फरस, पोटाशियम यांचे प्रमाण तपासले. पिकांना लागणारी खतांची शिफारस NPK च्या निकालावर आधारित असते.

सेंद्रिय कार्बन = मातीतील विरघळलेल्या मिठाचे प्रमाण मोजले. यावरून मातीची सुपीकता अंदाजता येते.

माती परीक्षण अहवाल

शेतकऱ्याचे नाव = अ ब क

गाव = पाबळ

क्षेत्र = ४ गुंठे

पीक = शिमला मिरची

चाचणी	प्रमाण
PH	६
P	३५
N	१४०
K	अत्यंत भरपूर
OC	१

या परीक्षणा वरुण समजते की पिकणा किती प्रमाणात खत वापरायचा आणि कोणता खत वापरायचा

05/12/2025

आज मी नर्सरी मध्ये लावण्यासाठी झेंडू ची माहिती काढली. जसे की झेंडूची कोणती जात लावायची, त्याची लावण्याची प्रक्रिया काशी आहे ही बघितल. झेंडू हे भारतातील सर्वाधिक लागवड होणारे आणि लोकप्रिय फुलझाडांपैकी एक आहे. कमी खर्च, कमी निगा, जलद वाढ आणि भरपूर फुलोरा यामुळे नर्सरीसाठी झेंडू सर्वोत्तम पर्याय मानला जातो. आज मी नर्सरीमध्ये लावण्यासाठी झेंडूच्या झाडाची आवश्यक माहिती गोळा केली.

झेंडूचे प्रकार

• आफ्रिकन झेंडू
• फ्रेंच झेंडू
• डबल ऑरेंज / डबल यलो

बियांची पेरणी

• उंच बेड किंवा ट्रे मध्ये पेरणी
• बिया हलक्या हाताने पसरून वरून पातळ मातीचा थर
• हलके पाणी द्यावे
• 5–7 दिवसात उगवण
• रोपे 3–4 पाने आल्यावर मातीत/पिशवीत प्रत्यारोपण

पाणी व्यवस्थापन

• दर 2–3 दिवसांनी हलके पाणी
• उन्हाळ्यात दररोज
• जास्त पाणी देऊ नये (मुळात कुजण्याचा धोका)

खत व्यवस्थापन

• 15 दिवसांनी सेंद्रिय खत (कंपोस्ट / वर्मी)
• रोपे वाढल्यानंतर NPK 19:19:19 स्प्रे
• पाटींग मिक्‍समध्ये हाडखत/माती सुधारक वापराव

झेंडूचे झाड हे नर्सरीसाठी अत्यंत फायदेशीर आणि सोपे पीक आहे. कमी खर्च, मध्यम देखभाल आणि उत्तम बाजारभाव यामुळे कोणत्याही छोट्या नर्सरीतूनही चांगले उत्पन्न मिळू शकते. योग्य जमिनीची निवड, वेळेवर पाणी आणि सेंद्रिय खत दिल्यास झेंडूची रोपे निरोगी वाढून उत्कृष्ट फुलोरा देतात.

06/12/2025

प्रत्यक्षात झेंडूची नर्सरी मध्ये लागवड

आज मी प्रत्यक्षात झेंडूची बी नर्सरी मध्ये लावले आहे. आज मी प्रथमच प्रत्यक्ष नर्सरीमध्ये झेंडूची बी लावण्याचा अनुभव घेतला. झेंडू लावण्यासाठी सर्वप्रथम मी ट्रे जमा केले त्यानंतर झेंडूचे बी आणले. यासाठी लागणार ग्रोइंग मीडिया तयार केला. (कोकोपिट= 60%, शेणखत =20%, परलाईट=20% ) अश्या प्रकारे ग्रोइंग मीडिया तयार केला. त्याचे मिश्रण तयार केले आणि ट्रे मध्ये ते मिश्रण टाकले आणि त्या मध्ये बी टाकून त्यावर हलक्या हाताने मीडिया टाकला आणि त्यावर झारीने पानी टाकले. आणि त्या ट्रे चअ मी एक बेड तयार केला. आणि तो बेड नर्सरी नेट मध्ये ठेवला. अश्या प्रकारे मी आज पालक आणि झेंडू लावला. पुढील २५ दिवसात मला त्याचे रोपात रूपांतर करायचे आहे. आणि मग माझा हा प्रकल्प पुढील २० ते २५ दिवसात तयार होईल.

पालकचे रोपे = १९६

झेंडूचे रोपे = ७०

काकडी = ३०३

7/12/2025

कॅक्टस ची माहिती काढणे

रणजीत सरांनी सांगितल की कॅक्टस ची नर्सरी तयार करायची आहे. तर त्या साठी त्यांनी एक पुस्तक दिल आणि त्यामध्ये cactus ची माहिती दिली होती त्यामधून मी आणि सायली मॅडमनी त्याची माहिती काढली आणि कॅक्टस नर्सरी व्यवस्थापन माहिती काढली आहे. त्यानंतर या रोपट्यांची वैशिष्ट, वाडीची पद्धत आणि त्याची काळजी किती खास असते ही समजले. कॅक्टस ही अशी वनस्पति आहे जी कोरड्या वाळवंटी भागातसुद्धा सहज टिकते. तिच्या खोडात पाण्याचे साठवण होते म्हणून ती दीर्घकाळ पाणी न मिळाल्यासही निरोगी राहते.कॅक्टसची पाने बदलून काट्यांच्या स्वरूपात येतात, ज्यामुळे पाण्याची वाफ कमी होते आणि वनस्पतीला संरक्षणही मिळते. कॅक्टसला भरपूर प्रकाश लागतो आणि ते सूर्यप्रकाशात अधिक चांगले वाढते. कॅक्टस ही नैसर्गिकरीत्या कठीण परिस्थितीत टिकणारी आणि सुंदर दिसणारी वनस्पती आहे. कॅक्टसचे फळ खाल्ले जाते. त्याचे जॅम, ज्युस, सलाड, सब्जी बनवतात .फळात व्हिटॅमिन C जास्त असते. आपण याचा उपयोग गाई आणि बकरी यांच्या चाऱ्यात टाकून त्यांच खाद्य बनू शकतो.

आज मी सायली मॅडम सोबत हयड्रोपोनिक पद्धतीने लावलेल्या अस्टर च्या झाडांना डोस दिला.

8/12/2025

1. आज मी सायली मॅडमसोबत डोंगरातून कॅक्टसचे चार प्रकार आणले.

2. कॅक्टसला क्युअरिंगसाठी 8 दिवस शेड-नेटमध्ये ठेवले आहे.

3. 8 दिवसांनी कॅक्टसामधील पाणी कमी झाल्यावर त्यांची नर्सरी तयार करणार आहेत.

9/12/2025

पालकचा LOD काढणे

पालक हा सौरऊर्जा यंत्रामध्ये वाळवायचा आहे. रेश्मा मॅडमनी सांगितल्याप्रमाणे मी आज पालकाचा LOD काढला आहे. मी 200 ग्रॅम पालक घेतला आणि त्याला oven मशीनमध्ये 105° C तापमान देऊन वाळवले. शेवटी पालकाचे वजन 13 ग्रॅम झाले. त्यानुसार त्याचा LOD काढला आहे.

10/12/2025

आज मी गोबर गॅस कसा तयार करतात ही शिकले. आज मी स्वता:हुन गोबर गॅस तयार केला. मी आधी १५ किलो शेण जमा केले ते शेण मोजून घेतले. जेवढ्या प्रमाणात शेण घेतले तेवड्याच प्रमाणात सुद्धा पानी घ्यायचे. म्हणजे १५ लीटर पानी घ्यायचे शेण आणि पानी याचे मिश्रण करून घ्यायचे आणि हे मिश्रण टाकीत सोडायचे, नंतर एका दिवसांनी गोबर गॅस तयार होतो. गॅस तयार झाल्या नंतर हा गॅस टाकीत जमा होतो आणि बाकी त्यात स्लरी राहते ते आपण शेतात खत म्हणून सुद्धा वापर करू शकतो. आपण गोबर गॅसचा वापर केला तर खूप च फायद्याचे असते.

11/12/2025

आज मी नर्सरी मध्ये लावलेल्या रोपाना पानी दिले

12/12/2025

आज आम्ही पुण्या मधील मोशी या ठिकाणी कृषि प्रदर्शन बघायला गेलो होतो त्या ठिकाणी शेती साठी मोठ्या प्रमाणात माहिती मिळाली. त्या प्रदर्शनात अनेक प्रकारचे खत आणि बियाणे होती. शेतीची अवजारे पण त्या ठिकाणी होती. आपल्या शेतीतील पिकांवर कोणत्या प्रकारची अडचण येत आहे आणि ती अडचण का येत आहे याची पण माहिती मिळाली आणि त्यावर उपाय काय आहे याची सुद्धा माहिती त्या प्रदर्शनातून मिळाली.

13/12/2025

नर्सरी मध्ये लावलेल्या बियांचे आज अंकुरण झाले आहे पालकची चांगल्या प्रमाणात रोपे आली आहेत. झेंडू आणि काकडी अंकुरायचे बाकी आहेत त्र त्यांना आज पानी दिले.

15/12/2025-16/12/2025

मी ही दोन दिवस फॅब लॅब मध्ये एका प्रोजेक्ट वर काम केल. त्या प्रोजेक्ट च नाव (bluetooth connect robotic car) बनवणे. ही कार कशी बनवतात ही मी शिकले, आणि स्वत: मी ही कर कशी बनवता येईल माझ्या हाताने केली. कार बनवण्यासाठी सर्वात अगोदर लॅपटॉप वर कार ची डिजाइन बनवली. ती डिजाइन लेजर कटर मशीन मध्ये कट करून घेतली. त्यानंतर सर्व साहित्य जमा करून घेतले आणि ते सगळे साहित्य जोडून कार चा मॉडेल बनवला. त्यानंतर कार मॉडेलला कोड दिला, म्हणजे ( कार समोर चालणे, मागे फिरणे, डावी उजवी कडे जाणे आणि थांबणे ) अशी माहिती त्या कोडला दिली आणि तो कोड arduino बोर्ड ला दिला. त्यानंतर ती कर मोबाइल ब्ल्युटूथ ल कनेक्ट करून ती कार चालवली. अश्या प्रकारे हा प्रोजेक्ट तयार झाला.

लेजर मशीन मधून आपण कोणती पण डिजाइन कट किंवा स्कॅन करू शकतो. तसेच मी त्या मशीन मधून आज मी कार्टून च चित्र स्कॅन करून ती डिजाइन काढली

17/12/2025

आज आम्ही कॅक्टस साठी तयार केलेल्या ग्रोइंग मीडिया चा वॉटर होल्डिंग कॅपिसिटी काढली म्हणजे त्या ग्रोइंग मीडिया मध्ये पानी शोषून घेण्याची क्षमता किती असते ही आज पाहिले. जसे की आपण यासाठी वाळू, माती आणि शेणखत वापरला आहे, तर कॅक्टस साठी पानी खूप कमी प्रमाणात लागते. वाळू ही पानी शोषून ठेवत नाही, नंतर माती ही मध्यम प्रमानात पानी शोषून ठेवते आणि शेणखत हे भरपूर प्रमान्त पानी शोषून ठेवते, त्या नुसार पानी त्याला पानी देऊ शकतो. आपण कॅक्टस ल ८ दिवसानी पानी दिले तरी भरपूर असते. जेवढ्या कमी प्रमाणात पानी दिले तेवढ्या चांगल्या प्रमाणात कॅक्टस येतात.

परत आज आम्ही कॅक्टस हे ग्रोइंग मीडिया भरलेल्या बॅग मध्ये लावले. मदर प्लांट चे ८ भाग केले आणि एका बादली मध्ये पानी घेऊन त्या मध्ये बुरशी नाशक औषध टाकले आणि ते कापलेले भाग त्यामध्ये ५ मिनिटासाठी ठेवले कारण त्याच्या मुळाना बुरशी लागू नये.

18/12/2025

आज मी फूड लॅब मध्ये बनवायची शिकले त्यामध्ये शेंगदाणा चिक्की साखर आणि गुळाची बनवली आणि दुसरी मोरिंगा चिक्की बनवली. अगोदर मी शेंगदाणा चिक्की बनवली त्यात दोन प्रकार बनवले एक साखरची चिक्की आणि दुसरी गुळाची चिक्की बनवली दोघांची प्रक्रिया सारखीच होती फक्त साखर आणि गूळ वेगळा टाकला. त्यानंतर बनवली मोरिंगा चिक्की. ह्या सर्व चिक्की शरीराला खूपच पोषटिक असतात.

शेंगदाणे भाजून घ्यायचे आणि त्याला मध्यम बारीक करू घ्यायचे आणि साखर किंवा गुळाचा पाक हा कडक करून घ्यायचा आणि त्यामध्ये शेंगदाणे टाकून त्याच मिश्रण करून घ्यायच आणि ते मिश्रण ही ट्रे वर ठेऊन त्याचे बारीक पीस कापून घ्यायचे. तसंच मोरिंगा चिक्की ल पण शेंगदाणे, तीळ आणि जवस भाजून घ्यायचे त्याचे एकदम बारीक मिश्रण करून घ्यायचे त्या मध्ये मोरिंगा पावडर टाकायचे , याला गुळाचा पाक लागतो तो पाक करून त्या मध्ये ही मिश्रण टाकायचे. त्यानंतर त्याचे पीस कापून घ्यायचे अश्या प्रकारे मोरिंगा चिक्की तयार होते.

19/12/2025

आज मी नर्सरी मध्ये लावलेल्या रोपाना पानी दिले.

21/12/2025

आज मी टिश्यू कल्चर काय असत ते बघितल. आणि त्या मधे काय करू शकतो हे बघितल, त्यामध्ये आपण प्लांट बनू शकतो आणी एक प्लांट पासून अनेक रोपे तयार करतो.

सायली मॅडम ने मला टिश्यू कल्चर कस करतात हे प्रॅक्टिकल करून दाखवलं.

केळी चे प्लांट आणले त्याला कापून त्याचे x प्लांट काढले आणि त्या x प्लांट ला लिक्वीड सोप मधे दोन ते तीन वेळेस स्वच्छ धुतले त्या साठी मीडिया तयार केला व त्या x प्लांट ला त्या बाटली मध्ये मीडिया मध्ये लावले.

22/12/2025

आज मी हायड्रोपोनिक्स मध्ये लावलेल्या Aglonima ला डोसिंग केलं. वाढी साठी हा डोस द्यावा लागतो.

Calcium Nitrate	26.3 gm
13,0,45	8.12 gm
0,52,34	2.16 gm
0,0,50	3.240 gm
Magnacium EDJA	15.0 gm
	2 ml
	3 gm

सर्व साहित्य मोजून घेऊन हयड्रोपोनिक्स सिस्टम ला डोसिंग केली.

23/12/2025

सोलार ड्रायर ला मोंरिंगा वाळवण्यासाठी आज मी मोंरिंगा चा LOD काढला. LOD काढणे म्हणजे त्या पदार्था मध्ये असलेले पाण्याचे प्रमाण मोजणे. त्यावरुण आपण त्या पदार्थाला वाळवू शकतो.

मोंरिंगाचे वजन	1 st	2 nd	3 rd	4 th	5 th	6 th
100 gm	38 gm	28 gm	27 gm	26 gm	26 gm	26 gm

मोंरिंगाचे वजन 100 gm घेतले. त्याला oven मशीन मध्ये 105 c ला ठेवले 1 तासानंतर त्याचे वजन केले त्र 38 gm झाले. असेच प्रत्येक तासाला केले. शेवट ला वजन हे 26 gm आले परत मशीन मध्ये ठेवल्यावर त्याचे वजन सारखेच येत होते जेव्हा वजन सारखे येते तेव्हा तो पदार्थ ड्राय झालेला असतो त्यावरुन त्याच्या मधील असलेले पाण्याचे प्रमाण समजते.

W1= ताजे वजन =100

W2= ड्राय झालेले वजन =26

LOD=W1-W2/W1 *100

100-26/100*100

74%

मोंरिंगाचा LOD=74%